Fazy snu – jak je wykorzystać, żeby się wyspać?

Fazy snu to etapy, przez jakie przechodzi nasz mózg, kiedy śpimy. Nasz sen dzieli się na pięć faz, podczas których mózg wykazuje różne poziomy aktywności. To, czy obudzimy się rześcy i wypoczęci czy zmęczeni, zależy od tego w której fazie się obudzimy.

Spis treści:

• Kolejność faz snu
• Czym jest cykl snu
• Sen polifazowy – czyli jak wykorzystać fazy snu, by lepiej spać
• Sen głęboki, czyli kiedy się nie budzić
• Kiedy występuje faza rem?
• W której fazie snu śnimy?

Fazy snu mają ogromny wpływ na to, czy po obudzeniu będziemy się czuć rześko, czy jak zombie. Jest ich 5:

Faza 1 – mózg przechodzi od fal alfa do fal theta. Zaczynamy widzieć kolorowe i nierzeczywiste obrazy, dźwięki, nielogiczne skojarzenia. Są to hipnagogi, które towarzyszą nam zawsze przy zasypianiu. Stopniowo tracimy kontakt z otaczającą nas rzeczywistością.

Faza 2 – mózg pozostaje przy falach theta – zapadamy w sen, następuje wyłączenie świadomości. Obudzenie się podczas trwania tej fazy to szok dla naszego organizmu, któremu często towarzyszy ból głowy.

Faza 3 – faza przejściowa, w której mózg zwalniając swoją pracę przechodzi z częstotliwości theta w częstotliwość delta, i tak już pracuje do końca.

Faza 4 – sen głęboki, wolnofalowy. Oddech staje się regularny, spada ciśnienie, spada napięcie mięśni i temperatura ciała. Organizm odpoczywa. Obudzenie się w tym momencie będzie dla Twojego organizmu równie szkodliwe jak przy fazie 2. Początkowo głęboki sen trwa do 60 minut, a im bliżej rana, tym faza ta jest coraz krótsza.

Faza snu REM – faza, która przy śnie polifazowym interesuje nas najbardziej. W tej fazie pojawiają się marzenia senne, a mózg, mimo że jest najbardziej aktywny, regeneruje się i przygotowuje do pracy w dzień.

Kolejność faz snu

Fazy snu następują po sobie w następującej kolejności:

Czym jest cykl snu?

Cykl snu to okres, w którym dana osoba przechodzi przez opisane powyżej fazy.

Jak widać na powyższym rysunku, przechodzimy przez fazy snu 1,2,3,4 – od snu lekkiego (faza 1 i 2) do głębokiego (fazy snu 3 i 4), a następnie cofamy się ze snu głębokiego w sen lekki, kończąc na fazie REM . Kolejność następujących po sobie faz wygląda następująco:

Faza 1 (lekki sen) – Faza 2 (glęboki sen) – Faza 3 (głęboki sen) – Faza 4 (głęboki sen) – Faza 3 (głęboki sen) – Faza 2 (głęboki sen) – Faza 1 (lekki sen) – Faza REM (lekki sen)

Po zakończeniu fazy snu REM osoba powraca do pierwszego etapu snu lekkiego i rozpoczyna nowy cykl. W miarę upływu nocy ludzie spędzają coraz więcej czasu w fazie REM i odpowiednio mniej czasu w śnie głębokim.

Jak długo trwa cykl snu? Pełny cykl snu trwa średnio od 90 do 110 minut, przy czym na każdą fazę przypada od 5 do 15 minut.

Sen polifazowy, czyli jak wykorzystać fazy snu aby się wyspać

Prawdopodobnie obudziłeś się kiedyś doskonale wyspany i gotowy do działania. Zdarzyło się to każdemu z nas – udało Ci się trafić idealnie pomiędzy fazy snu lekkiego.

Sen polifazowy to technika, która pozwala optymalnie wykorzystać fazy snu. Głównym celem jest ograniczenie jego długości, ale także poprawa jakości tak, aby każdego ranka budzić się wyspanym. Nie musisz od razu niwelować snu głębokiego aby skrócić czas snu do dwóch godzin – możesz po prostu policzyć kiedy i jak powinieneś spać, aby budzić się podczas snu lekkiego. Dzięki temu możesz ograniczyć czas przeznaczony na sen, jednocześnie zwiększając swoją koncentrację a w konsekwencji produktywność!

Jak poznać swoje fazy snu metodą prób i błędów

Fazy snu mają olbrzymi wpływ na to, czy obudzimy się wyspani. Najprostszą i najskuteczniejszą metodą byłoby w idealnych warunkach spanie wielokrotności 90 minut, czyli średni czas trwania jednego cyklu snu. Niestety, nasz sen jest często zakłócany przez różnego rodzaju hałasy, światła z ulicy lub w naszym domu. Nawet jeśli się nie obudzimy, cykl naszego snu zostanie zaburzony. Różnimy się także wiekiem, płcią, wagą i innymi uwarunkowaniami.

Jak więc skutecznie wyznaczyć moment, w którym powinniśmy iść spać i się obudzić?

Najprostszą metodą jest testowanie. Pierwszą czynnością będzie zbadanie, o jakich godzinach chodzisz spać. Najlepiej by było, gdyby te czasy znacząco się od siebie nie różniły – wyznacz sobie konkretny okres, na przykład pomiędzy 22 a 23. Następnie dodaj do tego czasu 6 lub 7,5 godziny. Możesz wykorzystać nasz kalkulator faz snu. Obliczy on przybliżoną godzinę, na którą powinieneś nastawić budzik.

W idealnych warunkach obudziłbyś się pod koniec drugiego lub trzeciego cyklu snu. Jeśli jednak po usłyszeniu budzika będziesz niewyspany, musisz testować dalej. Następnej nocy pójdź spać o tej samej godzinie, ale budzik nastaw na 15 minut później niż poprzedniego dnia. W ciągu kolejnych dni dodawaj i odejmuj czas aby przekonać się, ile dokładnie trwa Twój cykl snu.

Sen głęboki, czyli kiedy się nie budzić

Etapy 3 i 4 określa się jako sen głęboki, sen wolnofalowy lub sen delta. Podczas snu głębokiego bardzo trudno jest obudzić śpiącą osobę. W przypadku dzieci jest to praktycznie niemożliwe, w tych fazach występuje u nich moczenie nocne i lunatykowanie. Głęboki sen charakteryzuje się brakiem ruchu gałek ocznych i aktywności mięśni. Jeden cykl snu zawiera 3 fazy snu głębokiego, ale w każdym kolejnym cyklu są one coraz krótsze.

Kiedy występuje faza REM?

Faza snu REM zwykle rozpoczyna się około 90 minut po pierwszym zaśnięciu, a pierwszy cykl REM trwa około 10 minut. Każdy kolejny cykl REM trwa dłużej, a końcowy etap REM trwa nawet do 1 godziny. Większość ludzi doświadcza od trzech do pięciu faz REM każdej nocy.

Po zakończeniu fazy snu REM zwykle się budzimy. Jeśli przebudzenie jest mało gwałtowne, osoba może zapamiętać swój sen aż do rana.

W czasie fazy snu rem nasz oddech robi się, nieregularny i płytki, oczy gwałtownie drgają, a mięśnie kończyn są chwilowo sparaliżowane. Fale mózgowe na tym etapie zwiększają aktywność do poziomów podobnych do tych, gdy jesteśmy obudzeni. Ponadto zwiększa się częstotliwość bicia serca, wzrasta ciśnienie krwi, a organizm traci zdolność wewnętrznej regulacji temperatury.

W której fazie snu śnimy?

Faza REM to czas, w którym pojawiają się najbardziej żywe sny, ponieważ mózg jest wtedy bardzo aktywny. Jeśli obudzimy się podczas fazy REM, często pamiętamy co nam się śniło.

Fazie REM zwykle towarzyszy paraliż mięśni. Wynika to z faktu, iż marzenia senne często są bardzo realistyczne, a chodząc we śnie możemy zrobić sobie poważną krzywdę.

Przeciętna osoba śni od 4 do 6 razy w ciągu nocy. Francuskie badanie wykazało, że wszyscy ludzie mają sny, niezależnie od tego, czy je pamiętają.